Bractwo Świętego Józefa zostało powołane do życia w Jemielnicy w liturgiczne wspomnienie św. Józefa Rzemieślnika 1 maja 2012 r. przez Biskupa Opolskiego. Obszarem działalności Bractwa jest teren Diecezji Opolskiej, a  jego siedzibą Jemielnica w nawiązaniu do siedziby historycznego Bractwa św. Józefa założonego w XVII wieku. Bractwo jest wspólnotą modlitewno-apostolską, zrzeszającą mężczyzn (duchownych i świeckich), którą przenika i łączy troska o własną formację, jak i o zbawienie środowiska, w którym członkowie ci żyją oraz pracują

Bractwo św. Józefa w Jemielnicy z XVII wieku

W XVII w. na Śląsku, pod rządami dynastii Habsburgów, w wyniku szeregu działań poczynionych w ramach kontrreformacji, nastąpiła odnowa życia religijnego katolików. Jedną z podejmowanych wówczas inicjatyw, które przyniosły pozytywne skutki, było zakładanie bractw działających przy kościołach parafialnych lub zakonnych. Wśród wielu powstałych w tym czasie konfraterni bardzo popularnym na ziemi śląskiej było bractwo św. Józefa. Pierwsze takie bractwo powstało na Dolnym Śląsku 19 marca 1669 r. przy opactwie cysterskim w Krzeszowie. Jego inicjatorem był opat BERNARD ROSA (1624–1696). Na Górnym Śląsku zostało założone 19 marca 1675 r. przy klasztorze cystersów w Jemielnicy. Założycielem tej konfraterni był opat CASPARUS IGNATIUS BARTHOLOMÄUS (zm. 18 stycznia 1694 r.). Jeszcze tego samego roku, 6 grudnia, jemielnickie bractwo zostało potwierdzone przez papieża KLE-MENSA X (1670-1676).

Cele, dla których założono bractwo w Jemielnicy, były jasno określone. Po pierwsze, chodziło o rozwijanie nabożeństwa do św. Józefa, wzrost miłości do niego i przymnażanie mu chwały. Po drugie, dla uproszenia za jego przyczyną szczęśliwej godziny śmierci. Po trzecie, aby za jego wstawiennictwem zwracać się do Boga w różnych potrzebach. Bardzo silnym motywem wstępowania do konfraterni było uproszenie dobrej śmierci. Ludziom żyjącym w XVII w. myśl o śmierci była bliska, czego przyczynę należy upatrywać w wojnie trzydziestoletniej (1618-1648), potopie szwedzkim, ciągłym zagrożeniu tureckim, głodzie i epidemiach dziesiątkujących miasta i wsie. W pierwszym roku istnienia bractwa zapisało się do niego ok. 1030 osób.

W 1688 r. dla członków jemielnickiego bractwa został wydany modlitewnik , którego jedyny znany egzemplarz przechowywany jest w bibliotece klasztoru sióstr karmelitanek w Krakowie (sygn. 475 I). Powodem jego obecności w tymże miejscu może być fakt, że propagatorem kultu św. Józefa w XVII w. na ziemiach polskich był m.in. zakon karmelitański. W XIX w. rozprowadzano w Jemielnicy modlitewnik zatytułowany: Xsiążka do S. Jozepha . Uroczystość odpustową ku czci św. Józefa obchodzono początkowo 19 marca. Z czasem przeniesiono ją na II niedzielę wielkanocną. Od 1869 r. główny odpust zyskiwano w III niedzielę po Wielkanocy (święto Opieki św. Józefa).

Zgodnie z przepisami bractwo musiało posiadać odpowiednie urzędy. Na czele konfraterni stał promotor (prezes), kapłan, najczęściej jemielnicki opat, do którego obowiązków należało kierowanie bractwem, przewodniczenie zebraniom, głoszenie konferencji i kazań w czasie Mszy św. brackich, słuchanie spowiedzi, przyjmowanie nowych członków oraz dzierżenie klucza od kasy brackiej. Oprócz niego istniał zarząd bractwa (senat), w skład którego wchodzili: prefekt (rektor), czyli przełożony, który czuwał nad zachowaniem ustaw i posiadał pieczęć bracką; wiceprefekt, czyli zastępca przełożonego; radni  (consultores, assistentes, assesores); skarbnik, który przyjmował ofiary i składki, prowadził listy ofiarodawców oraz księgi przychodów i rozchodów, a także posiadał drugi klucz od kasy; sekretarz (pisarz), który prowadził księgę spraw i protokołów zebrań; zakrystian, który opiekował się ołtarzem brackim i kaplicą św. Józefa; chorąży, który nosił chorągiew podczas procesji i pogrzebów zmarłych członków bractwa; marszałkowie, którzy pilnowali porządku w czasie nabożeństw i procesji; wizytatorzy chorych, którzy opiekowali się chorymi, sprowadzali im lekarza oraz kapłana z posługą sakramentalną.

Od XVII w. prowadzono księgi członków bractwa św. Józefa. Dwie z nich przechowywane są w Archiwum Diecezjalnym w Opolu . Osobną księgę w 1693 r. założono dla szczególnie zasłużonych lub godnych wyróżnienia przedstawicieli szlachty i duchowieństwa. Znajduje się ona w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu . Przy wstępowaniu w szeregi konfraterni otrzymywano kartę wpisową. W XVIII w. nazywano ją Scheda, w XIX w. nosiła nazwę Godzina modlitwy w Bractwie Św. Jozefa w górnym Śląsku w Jemielnicy od Ojca św. Clemensa X. dnia 6. Grudnia Roku 1675 potwierdzonego. Dla dostąpienia szczęśliwej śmierci, a na początku XX w. – Wykaz przyjęcia do Bractwa św. Józefa w Imielnicy zawierała: imię i nazwisko członka, datę lub przynajmniej rok wstąpienia do bractwa, pouczenie (Nauka dla członków bractwa), obowiązki członka (Powinności Bractwa) i objaśnienia: O Koronce Św. Józefa oraz sposób odprawiania koronki. Do Jemielnicy przysyłano zawiadomienie o śmierci członka bractwa, dołączając często kartę wpisową. Stąd też powstały dwie księgi zmarłych braci i sióstr jemielnickiej konfraterni, które przechowywane są w Archiwum Diecezjalnym w Opolu . Ostatni wpis pochodzi z 1965 r.

W pierwszym wieku funkcjonowania bractwa przystąpiło do niego 42034 mężczyzn (35%) i kobiet (65%), w tym 1167 (2,8%) ze stanu szlacheckiego, 1337 (3,2%) osób duchownych i 39530 (94%) mieszczan i chłopów. Wśród szlachty byli hrabiowie piastujący urząd starosty księstwa opolsko-raciborskiego, np. Jan Jerzy Antoni Oppersdorff (zm. 1693 r.), Jerzy Adam Franciszek Gaschin (zm. 1719 r.), Karol Henryk Sobeck (zm. 1738 r.), a także inni przedstawiciele znanych rodów na Śląsku, np. Rogoyskich, Skalów, Laryszów, Strachwitzów, jak również spoza ziemi śląskiej, np. Stanisław Warszycki (1599–1681) – marszałek trybunału koronnego, senator i wojewoda mazowiecki, starosta piotrkowski, kasztelan krakowski, miecznik łęczycki i wojewoda sandomierski; Jan Komorski, chorąży malborski i starosta jasieniecki. W gronie osób duchownych znajdowało się 5 biskupów, 14 opatów, 24 prałatów i kanoników, 1076 innych księży i zakonników, 4 ksienie i 214 sióstr zakonnych. Ponadto członkami bractwa byli m.in. burmistrz strzelecki, dyrektor kopalni soli w Bochni, sekretarze księstwa opolsko-raciborskiego, nauczyciele, studenci, mieszkańcy szpitali, organiści, uczniowie szkół.

W ciągu wieków bractwo cieszyło się wielką popularnością. W księgach brackich znajdują się nazwy ponad 830 miejscowości, z których pochodzili członkowie jemielnickiej konfraterni. Ostatni wpis w księdze odnotowującej wstąpienia do bractwa pochodzi z 1960 r. i dotyczy 42 osób z Żędowic i jednej z Wierchlesia.

Opr. ks. Grzegorz Kublin

Bractwo św. Józefa w Jemielnicy dzisiaj

Erygowane 1 maja 2012 r. w Jemielnicy Bractwo św. Józefa nawiązuje do chlubnej przeszłości, kiedy Bractwo św. Józefa w Jemielnicy zrzeszało pod patronatem św. Józefa tysiące osób. Nie chcąc odcinać się od tej przeszłości a jednocześnie rozpoznając znaki czasu, biskup opolski reaktywował Bractwo, by w ten sposób zainicjować nową formę stanowego duszpasterstwa mężczyzn i młodzieńców na miarę potrzeb rodziny i Kościoła na opolskiej ziemi. A potrzeby te – jak wiemy – są ogromne. Zaangażowanie mężczyzn i młodzieńców w realizację celów statutowych Bractwa św. Józefa, ma umożliwić duszpasterzom rozeznanie duchowych potrzeb mężczyzn i młodzieńców, towarzyszenie w ich troskach, oraz oferowanie konkretnej pomocy w rozwiązywaniu pojawiających się w ich życiu problemów. A jeśli dokonuje się na modlitwie i wzywaniu wstawiennictwa św. Józefa, możemy być niemal przekonani, że dzieło to wyda błogosławione owoce w życiu rodzin i całych wspólnot parafialnych.

Bractwo jest więc wspólnotą modlitewno-apostolską, zrzeszającą mężczyzn (du-chownych i świeckich), którą przenika i łączy troska o własną formację, jak i o zbawienie środowiska, w którym członkowie ci żyją oraz pracują. Bractwo Świętego Józefa stawia sobie za cel przede wszystkim uświęcenie członków przez naśladowanie św. Józefa i modlitwę zanoszoną do Boga przez jego wstawiennictwo. Równie ważny są cele formacyjne Bractwa: formowanie członków do dojrzałego realizowania powołania męża i ojca rodziny, a w przypadku duchownych – pasterza i przewodnika wspólnoty wiernych, inspirowanie członków do gorliwej pracy apostolskiej w parafii oraz formowanie i pobudzanie członków do zaangażowania na rzecz dobra wspólnego w społeczeństwie.

Wyznaczone cele modlitewne i formacyjne  mogą być realizowane przy wypełnieniu stosownych obowiązków, które wyznacza się członkom Bractwa św. Józefa, a mianowicie:

• otaczanie czcią św. Józefa poprzez: częste wzywanie jego wstawiennictwa uroczyste celebrowanie oraz aktywne uczestnictwo w liturgii Uroczystości św. Józefa Oblubieńca NMP (19 marca) oraz wspomnienia św. Józefa Rzemieślnika (1 maja);
• udział w nieustającej nowennie do św. Józefa w każdą środę poprzez odmówienie Litanii do św. Józefa lub jednej tajemnicy Różańca św., w rozważaniu której obecny jest św. Józef, oraz innej dowolnej modlitwy o łaskę szczęśliwej śmierci dla konających;
• podjęcie w wyznaczonym każdemu ze członków dniu roku kalendarzowego modlitwy przez wstawiennictwo św. Józefa w intencji rodzin, a w szczególności rodzin zagrożonych rozbiciem oraz osób chorych i konających o łaskę szczęśliwej śmierci;
• troska o wizerunki św. Józefa w parafii (kościół, kaplica, przydrożna kaplica, dom);
• podejmowanie nieustannej wewnętrznej pracy nad sobą, starań o wierne zachowywanie w prywatnym życiu wskazań Ewangelii, gorliwe życie sakramentalne oraz codzienne ćwiczenia się w pokorze, pobożności i miłości bliźniego;
• udział we Mszach św. wotywnych o św. Józefie, odprawianych w poszczególnych okresach roku liturgicznego (jeśli zezwalają na to przepisy liturgiczne) oraz w następujących po niej spotkaniach formacyjnych w kościele parafialnym członka Bractwa lub w innych kościele wyznaczonym przez biskupa opolskiego;
• świadczenia wzajemnej pomocy duchowej i materialnej (w miarę możliwości) innym członkom Bractwa i inne

Członkiem Bractwa może być może zostać mężczyzna, katolik, który ukończył 18. rok życia i pragnie prowadzić życie prawdziwie katolickie oraz dobrowolnie włącza się w zadania apostolskie Kościoła. Do Bractwa Świętego Józefa mogą wstępować duchowni, osoby konsekrowane i wierni świeccy.

Ubieganie się o przyjęcie do Bractwa polega na wypełnieniu przez zgłaszającego się deklaracji kandydata w której podaje on swoje personalia (imię i nazwisko, datę urodzenia, dokładny adres zamieszkania), i przesłanie jej na adres Bractwa. Deklarację kandydata zawsze potwierdza podpisem proboszcz parafii kandydata, zaświadczając w ten sposób o jego zdatności do bycia członkiem Bractwa.

Z ramienia Biskupa Opolskiego opiekę nad Bractwem, w charakterze asystenta kościelnego, sprawuje Rektor Bractwa, którego zadaniem jest utrzymywanie łączności między strukturami Bractwa a Biskupem Opolskim, moderowanie formacji członków Bractwa, szerzenie idei Bractwa na terenie diecezji opolskiej oraz czuwanie, by działalność Bractwa była zgodna  z nauką i dyscypliną Kościoła katolickiego. Bractwem Świętego Józefa zarządzają osoby świeckie, tworząc Kapitułę Bractwa wybieraną przez wszystkich jego członków.

Wszelkie szczegółowe kwestie dotyczące struktury organizacyjnej Bractwa, obowiązków i praw jego członków oraz działalności zawarte są w Statucie Bractwa św. Józefa w Jemielnicy, podpisanym przez Biskupa opolskiego Andrzeja Czaję 21 października 2012 r. w Jemielnicy.

Opr. ks. Waldemar Musioł